Znaczący wzrost odnotowano w Unii Europejskiej, gdzie w 2014 roku zielone obligacje stanowiły zaledwie 0,3% wszystkich wyemitowanych obligacji, a w 2022 r. ich udział wzrósł do 9,2%. Zaskakująco, rok później ta liczba spadła do 6,8%, bowiem wzrost stóp procentowych zwiększył koszty finansowania zewnętrznego, czyniąc je mniej atrakcyjnymi dla zielonych projektów z wysokimi inwestycjami początkowymi w celu zapewnienia finansowania za pośrednictwem obligacji.

Jednak, jak donosi Europejska Agencja Środowiska (EEA), stopy procentowe zaczynają spadać i oczekuje się, że popyt na zielone obligacje ponownie wzrośnie, napędzany również korzystnymi warunkami dla zrównoważonego finansowania, takimi jak europejski standard zielonych obligacji, który wszedł w życie w grudniu 2023 roku, oraz unijna taksonomia zrównoważonych działań.

Jak poinformowała Komisja Europejska w listopadzie UE wyemitowała ponad 65 miliardów euro zielonych obligacji NGEU (obligacje NextGenerationEU), dzięki czemu UE jest na dobrej drodze, aby stać się największym emitentem zielonych obligacji na świecie.

 

Co napędza emisję zielonych obligacji w Europie Środkowo-Wschodniej?

 

Na wstępie należy zaznaczyć, że emisja zielonych obligacji jako udział w całkowitej emisji obligacji różni się w poszczególnych państwach członkowskich UE. W 2023 roku udział zielonych obligacji najwyższy poziom osiągnął w Danii, Szwecji i Finlandii, gdzie zielone obligacje stanowiły ponad 16 procent emisji obligacji. Powyżej średniej unijnej znalazły się jeszcze dwa kraje – to Słowenia (prawie 12 proc.) i Węgry (prawie 8 proc.). Z kolei pięć państw członkowskich z regionu Europy Środkowo-Wschodniej nie wyemitowało żadnych zielonych obligacji w 2023 roku. Były to: Bułgaria, Czechy, Estonia, Grecja i Litwa.

Opierając się na opinii Anny Chmielewskiej, zastępczyni dyrektora ds. energii w Europie w EBRD Sustainable Investment Group, możemy wyróżnić dwie główne przyczyny rosnącej emisji zielonych obligacji w Europie Środkowo-Wschodniej.

1. Rosnące zaangażowanie inwestorów instytucjonalnych w zielone aktywa ułatwia przyciągnięcie ich do zielonych obligacji w Europie Środkowo-Wschodniej, które korzystają z uznanych na całym świecie standardów. Jest to przeciwieństwo standardowych obligacji, w przypadku których inwestorzy muszą samodzielnie ocenić zielone referencje do celów wewnętrznych i mogą nie mieć pewności, że otrzymają wymagany poziom sprawozdawczości ESG. Standaryzacja ta nie tylko zmniejsza złożoność analizy Due Diligence dla inwestorów, ale także zwiększa ich zaufanie do zrównoważonego charakteru finansowanych projektów. Dla emitentów spełnienie tych standardów zwiększa przejrzystość i wiarygodność, czyniąc zielone obligacje atrakcyjną opcją finansowania.

2. Zielone obligacje umożliwiają emitentom sklasyfikowanie ich emisji jako zielonych i skorzystanie z greenium (premia za „zielone" ustrukturyzowanie danej emisji obligacji), nawet jeśli nadal znajdują się na wczesnych etapach transformacji energetycznej, jak to ma miejsce bardzo często w przypadku emitentów w Europie Środkowo-Wschodniej. Wykorzystując tę zieloną premię, firmy nie tylko zabezpieczają finansowanie na korzystnych warunkach, ale także pozycjonują się jako przyszłościowi gracze w globalnej zmianie w kierunku zrównoważonego rozwoju.

 

Uzyskanie przewagi konkurencyjnej dzięki zarządzaniu ESG

Emisja zielonych obligacji daje organizacjom szereg korzyści, takimi jak uznanie inwestycji emitentów za zielone zgodnie z najlepszymi międzynarodowymi praktykami, pośrednie potwierdzenie standardów raportowania ESG firmy i możliwości zarządzania aspektami ESG, a także rozszerzenie puli inwestorów, które z kolei może pomóc zdywersyfikować źródła finansowania i potencjalnie obniżyć koszty finansowania zewnętrznego.

Oferując przejrzystość i przestrzeganie ustalonych zielonych ram, firmy mogą przyciągnąć inwestorów instytucjonalnych, którzy mogą mieć restrykcyjne zasady ESG. Zielone obligacje pomagają pozytywnie odróżnić emisję od konkurencji, często oferując dostęp do finansowania, który może być trudny w przypadku tradycyjnych obligacji.

 

Wyzwania w skalowaniu zielonego finansowania w Europie Środkowo-Wschodniej

Chociaż wzrost liczby zielonych obligacji w Europie Środkowo-Wschodniej jest zachęcający, region ten nadal napotyka znaczne przeszkody w pełnym wykorzystaniu potencjału zielonego finansowania. EEA ujawnia, że tempo rozwoju i dojrzewania krajowych rynków zielonych obligacji zależy od wielu zmiennych, w tym czynników politycznych i regulacyjnych, warunków rynkowych i trendów w finansowaniu.

Za jedno z najpilniejszych wyzwań można uznać brak jednolitych ram regulacyjnych w całym regionie Europy Środkowo-Wschodniej. Co więcej, branże są tu na wcześniejszym etapie transformacji energetycznej w porównaniu do ich zachodnioeuropejskich odpowiedników. Często skutkuje to brakiem dojrzałych ram ESG, ograniczonym doświadczeniem w zakresie emisji zielonych obligacji i wyższym postrzeganym ryzykiem dla inwestorów.

 

Jak zagwarantować, że finansowane działania doprowadzą do znacznej dekarbonizacji?

 

Greenwashing jest ogromnym wyzwaniem dla rynku zielonych obligacji i innych zrównoważonych inwestycji. W jaki zatem sposób podmiot taki jak EBOR zapewnia, że finansowane działania prowadzą do znaczących wyników w zakresie dekarbonizacji?

Takie instytucje, jak choćby wspomniany wcześniej bank EBRD, udoskonaliły swoje kryteria oceny, które obejmują więcej kluczowych elementów takich jak: zieloną ocenę wykorzystania wpływów, ocenę ESG zarówno tak projektu, jak i jego promotora, kwantyfikację wpływu i kontrolę zgodności z Porozumieniem Paryskim.

Ponadto banki często pomagają emitentom w zrozumieniu wymogów certyfikacji zielonych obligacji i przygotowaniu się do tego procesu. Podkreślają też korzyści płynące z osiągnięcia tych kamieni milowych.

 

Podsumowanie

 

Rynek zielonych obligacji w Europie Środkowo-Wschodniej oferuje zarówno niezwykłe możliwości, jak i znaczące wyzwania. Rosnące zainteresowanie inwestorów instytucjonalnych tworzy podatny grunt dla zielonego finansowania w regionie. Wykorzystując tę dynamikę, Europa Środkowo-Wschodnia może przyspieszyć swoją drogę w kierunku długoterminowego zrównoważonego rozwoju, pozycjonując się jako kluczowy gracz w globalnym przejściu do bardziej ekologicznej przyszłości. Dzięki ciągłym inwestycjom, współpracy i wsparciu politycznemu, region ma potencjał, aby dawać przykład równoważenia wzrostu gospodarczego z dbałością o środowisko.