W ciągu ostatnich czterech lat na świecie doszło do kilku wydarzeń rzutujących na sytuację energetyczną, w tym kształtujące się notowania surowców energetycznych (ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel). Do tych kluczowych wydarzeń należy zaliczyć przede wszystkim pandemię COVID-19 oraz wojnę rosyjsko-ukraińską, przy czym miały one w odmienny sposób wpływ na ceny nośników energii. O ile pandemia COVID-19 doprowadziła do kryzysu popytowego (spadek zapotrzebowania), o tyle wojna rosyjsko-ukraińska ma wpływ na kryzys podażowy (mniejsza dostępność nośników energii). Wraz z trwającą odbudową gospodarczą na świecie po pandemii COVID-19 nie udało się w pełni odtworzyć mocy produkcyjnych, a rosnące zapotrzebowanie wpływało na notowania. Kryzys związany z wojną rosyjsko-ukraińską jeszcze wzmocnił i pogłębił trudną sytuację panującą na rynkach. W zależności od nośnika energii notowania są kształtowane w oparciu o inne czynniki, co powoduje, że inne wydarzenia wpływają na ich wycenę.

W odniesieniu do rynku ropy naftowej obserwowany wzrost notowań paliw na stacjach jest tylko pośrednio związany z notowaniami surowca. Należy pamiętać, iż na cenę poszczególnych produktów (benzyna, olej napędowy etc.) wpływa przede wszystkim równowaga popytowo-podażowa w odniesieniu do konkretnych paliw. W chwili obecnej dostępność ropy naftowej jest względnie zapewniona, natomiast inaczej sytuacja ma miejsce w odniesieniu do poszczególnych paliw. Tym samym wojna rosyjsko-ukraińska doprowadziła przede wszystkim do kryzysu paliwowego (produktowego), a nie surowcowego. Na notowania benzyny lub oleju napędowego wpływ mają takie czynniki jak kształtujący się poziom produkcji w rafineriach (od pandemii COVID-19 moc przerobowa rafinerii na świecie spadła o 4,8 mln baryłek dziennie), poziom zapasów tych produktów w Europie oraz w USA, a także kształtujące się zapotrzebowanie (niskie w okresie pandemii, ale wysokie w chwili obecnej). Co ważne, wraz z trudnościami wynikającymi z budowy nowych rafinerii (głównie w Afryce oraz w regionie Azji i Pacyfiku) wskutek załamania logistyki w efekcie pandemii COVID-19 tego typu inwestycje są realizowane z dużym opóźnieniem. Dodatkowo, wraz ze wzrostem cen nośników energii, inflacją oraz wysokim poziomem materiałów budowlanych rosną tym samym koszty powstania rafinerii. Warto także pamiętać, że Rosja była nie tylko eksporterem ropy naftowej, ale także dużym dostawcą paliw na rynki państw Europy, a wprowadzone sankcje zmniejszają ich dostępność z tego kierunku.

* Uwaga: 1) dane miesięczne; 2) dane do października 2022 r.

Źródło: opracowanie własne 

Autor: dr Michał Paszkowski 

https://ekopress.org.pl/wp-content/uploads/2024/02/Poradnik-energooszczedny-obywatel.pdf